Dzeus

 

Król Bogów.

Pan nieba. Reprezentuje los, prawo i porządek. 

 

Kronida

Dla Greków, w dużo większym stopniu niż dla ludzi dzisiejszych, jednym z najważniejszych elementów tożsamości jest pochodzenie. Tak jak Odyseusz przedstawia się jako syn Laertesa tak Dzeusa Homer często nazywa Kronidą, synem Kronosa.

Gdy Kronos pokonał własnego ojca, ten umierając, przepowiedział mu, że sam również zostanie pozbawiony władzy przez syna. Chcąc temu zapobiec Kronos połykał kolejne dzieci, jakie rodziła mu Rea: Hestię, Demeter, Herę, Hadesa i Posejdona. Rea chcąc ochronić swego kolejnego syna schroniła się na górze Lykaion w Arkadii i wykopawszy dziecko powierzyła je opiece nimfy Adrastei. Dzeus – bo to on był ocalonym synem, wzrastał karmiąc się mlekiem kozy Amaltei pod opieką Adrastei i jej sióstr oraz w towarzystwie swego mlecznego brata – Pana. Kołyska Dzeusa była zawieszona między Niebem a Ziemią – aby w żadnej z tych sfer Kronos nie mógł go odnaleźć, jego płacz zagłuszali trzaskaniem o tarcze Kureci, synowie Rei, która zastosowało dodatkowy podstęp – oddała mężowi zawiniątko, w którym zamiast syna ukryła kamień.

Gdy dorósł wszedł w sojusz ze swą matką oraz Tytanką Metydą – Boginią mądrości pokolenia tytanów. Wkradł się jako podczaszy w otoczenie Kronosa i podał mu – za radą Metydy (Metis – „mądra rada”) napój, który spowodował wymioty. W ten sposób zwrócił wolność swemu rodzeństwu i stanął na jego czele. Również za radą Metydy uwolnił z Tartaru cyklopów i Sturamiennych (zamkniętych tam przez Kronosa Briareusa, Kottosa i Gyesa) od których otrzymał piorun i grzmot. Zawiązany został sojusz braci, którzy wyposażeni w magiczną broń - piorun, trójząb i hełm ciemności stanęli na czele Bogów w walce z tytanami. Na czele tytanów stał już jednak Atlas – Kronos był za stary, ale to przeciw temu ostatniemu najpierw zwrócili się bracia. Tytani zostali zbombardowani głazami przez Sturamiennych a potężny ryk kozła-Pana wywołał w ich szeregach panikę. Tytani zostali zamknięci w Tartarze i oddani pod straż Sturamiennych, za wyjątkiem Atlasa, którego skazano na dźwiganie sklepienia niebieskiego. Niektóre mity podają, że Kronos został zesłany na Wyspę Szczęśliwości (Elizjum) – najprzyjemniejszą część Hadesu. Oszczędzono również Tytanki. Metyda natomiast stała się pierwszą oblubienicą Dzeusa.

Przemądry

Wyrocznia Marki Ziemi przepowiedziała jednak, że dziecko Metydy pozbawi Dzeusa władzy, tak jak on zdetronizował Kronosa. Dzeus postąpił tak, jak ojciec – połknął Metydę, będącą już w ciąży. Dzeus odtąd twierdził, że nadal doradza mu ona z jego wnętrza. Po pewnym czasie zaczął jednak odczuwać potężny ból głowy. Z pomocą przybył jego syn Hefajstos, który swoim młotem, na prośbę ojca otworzył mu głowę. W ten sposób stał się akuszerem Ateny – ulubionej córy Dzeusa Kronidy i pogrobowej córki Metydy.

Ojciec Bogów i ludzi

Kolejną małżonką Dzeusa została jego siostra – Hera. Zdobył jej względy litością – zmieniając się w małego ptaszka – wymizerniałą kukułkę. Po ślubie na który przybyli wszyscy Bogowie a Matka Ziemia przesłała dary. Noc poślubna trwała trzysta lat.

Homer przedstawia Herę jako kłótliwą i zazdrosną, Dzeus bowiem, nie poprzestał na potomstwie, które mu zrodziła (Aresie, Hebe i Hefajstosie) ale odbywał gody z licznymi Boginiami, nimfami a nawet ziemiankami.


Interpretacja

Kronos reprezentuje czystą żądzę władzy. Jako niebiański tytan i syn Uranosa chciał być ponad wszystkimi i największym zagrożeniem dla niego była utrata władzy.

Pożeranie swych dzieci jest właśnie tego wyrazem. Ta żądza władzy nie znosiła jakiejkolwiek konkurencji. Wchłonięcie innego bóstwa oznacza przejęcie jego kompetencji, ale jednocześnie zdegradowanie danej sfery życia. Bogowie właśnie dlatego „płodzą” nowych Bogów, aby wywyższyć kolejne sfery rzeczywistości – do tego potrzebny jest nowy Bóg. Tymczasem Kronos to bóstwo hegemoniczne, które wszystko chce widzieć poniżone przed własnym majestatem. Bogiem tego rodzaju, a kto wie, może samym przebranym Kronosem jest Jahwe. Ale Dzeus jest synem Kronosa. Przejął żądzę władzy, dzięki której stał się zwycięskim przywódcą swego rodzeństwa i tryumfatorem w wielkiej wojnie z pokoleniem starych Bogów. Doprowadziło go to do tego, że pochłonął własną żonę – Tytanidę mądrości.

I to był moment przełomowy. Wchłaniając mądrość, Dzeus stał się Bogiem władzy oraz mądrości. Mądrość, jaką wchłonął Dzeus zmieniła jego dalsze postępowanie. Z Boga wchłaniającego stał się Bogiem zapładniającym. Zamiast ograniczać Bogów i ludzi, zaczął się nimi łączyć, wprowadzać swoje właściwości (mądrość i moc władcza) w różne sfery życia. Nie obawiał się już utraty władzy, nawet gdy ponownie usłyszał proroctwo o tym, jakoby miał zostać zdetronizowany przez Dionizosa. Ucieleśnia bowiem i wdraża zasadę, bez której świat pogrążył by się w chaosie – syntezę mocy i mądrości.

 

Nazwa użytkownika