Kalendarz
Miesiąc | pol. | kal.ateński | święto główne *) | cykl Dionizyjski |
Hestion |
styczeń |
Anthesterion |
Theogamia (11 II) |
31 Lenaia |
Heraios |
luty |
Elaphebolion |
Daidala / Heraia |
|
Poseidon |
marzec |
Mounichion |
Poseidonia |
31 Dionizja |
Athenaion |
kwiecień |
Thargelion |
Panathenaia |
|
Aphrodision |
maj |
Skirophorion |
Aphrodisia |
31 Haloa |
Apellaios |
czerwiec |
Hekatombaion |
Apollonia / Puanopsia / Gymnopaedia |
|
Hermaion |
lipiec |
Metageitnion |
Hermaea [Arcadia]. |
31 Ascolia |
Deios |
sierpień |
Boedromion |
Diasia |
31 Agrionia |
Demetrion |
wrzesień |
Pyanepsion |
Thesmophoria [ateńskie] |
|
Hephaiston |
październik |
Maimakterion |
Khalkeia |
31 Anthesteria |
Areios |
listopad |
Poseideon |
Niketeria |
|
Artemision |
grudzień |
Gamelion |
Mounukhia |
31 Kronia |
*) Święta główne obchodzone są w pierwszym tygodniu danego miesiąca w dniu poświęconym danemu Bogu/Bogini zgodnie z poniższym wykazem.
poniedziałek - Artemida i Demeter
wtorek - Ares i Hefajstos
środa - Hermes i Hestia
czwartek - Dzeus i Hera
piątek - Afrodyta
sobota - Dionizos i Posejdon
niedziela - Apollo i Atena
Innymi słowy: w roku 2010 Olympia będą obchodzone w pierwszy czwartek sierpnia, czyli 5.
Nota metodologiczna:
Miesiące
W Grecji każde z polis miało własny kalendarz liturgiczny, z własnymi świętami i najczęściej odmiennymi nazwami miesięcy. Różniły się one również, co do początku roku. Demonstruje to poniższa tabela z nomenklaturą kilku znaczących polis:
ATENY |
DELOS | RODOS | DELFY | m-c |
*Hekatombaion | Hekatombaion | Panamos | *Apellaios | VII/VIII |
Metageitnion | Metageitnion | Karneios | Boukatios | VIII/IX |
Boedromion | Bouphonion | Dalios | Boathoos | IX/X |
Pyanopsion | Apatourion | *Thesmophorios | Heraios | X/XI |
Maimakterion | Aresion | Sminthios | Daidophorios | XI/XII |
Poseideon | Poseideon | Diosthyos | Poitropios | XII/I |
Gamelion | *Lenaion | Theudaisios | Amalios | I/II |
Anthesterion | Hieros | Pedageitnyos | Bysios | II/III |
Elaphebolion | Galaxion | Badromios | Theoxenios | III/IV |
Mounychion | Artemision | Artamitios | Endyspoitropios | IV/V |
Thargelion | Thargelion | Agrianios | Herakleios | V/VI |
Skirophorion | Panemos | Hyakinthios | Ilaios | VI/VII |
* Pierwszy miesiąc roku kalendarzowego.
Inne przykłady nomenklatury na stronie wikipedii.
Były to kalendarze księżycowe, miesiące liczyły 29 lub 30 dni i nie pokrywają się ściśle z współcześnie obowiązującymi (w ostatniej kolumnie podaliśmy przybliżony okres występowania), również z tego względu, że wymagały wprowadzania co jakiś czas dodatkowego miesiąca.
Ze względów praktycznych zdecydowaliśmy się przejąć wynalazek Rzymian, czyli kalendarz słoneczny, rozpoczynający rok od 1 stycznia.
W swym dziele Prawa Platon zasugerował, iż każdy miesiąc winien być poświęcony jednemu z dwunastu Bogów. Wydaje się, że przynajmniej w jednym z polis - Tesalii, tak właśnie było, gdyż nazwy miesięcy wywodziły się od imion Bogów i Bogiń. Niestety, nie zachowała się kolejność tych miesięcy, jak również dwie z dwunastu nazw (na miesiąc Hery i Apollina). Te dwie nazwy przejęliśmy z kalendarza Delfickiego. Kolejność miesięcy ustaliliśmy w oparciu o przyjęte w Rzymie utożsamienie miesięcy z Bóstwami, a konkretnie na podstawie tekstu Maniliusa Astronomica (*).
W układzie rzymskim nie ma jednak miesiąca poświęconego Dionizjosowi. Również w tradycji greckiej nie znaleźliśmy nazwy miesiąca odpowiadającego temu Bogu, co sugeruje, że nie miał on własnego miesiąca. Postanowiliśmy wynagrodzić mu to poświęcając jego czci - na specjalne święta - dodatkowe dni, które pojawiły się w kalendarzu po przejściu na system solarny: 31 dzień stycznia, marca, maja, lipca, sierpnia, października i grudnia.
Dni
Przypisanie Bogów do poszczególnych dni tygodnia przejęliśmy od Rzymian, co zresztą koresponduje z wieloma językami europejskimi:
Księżyc - poniedziałek
Mars - wtorek
Merkury - środa
Jowisz - czwartek
Wenus - piątek
Saturn - sobota
Słońce - niedziela
Ograniczając się do Bogów Olimpijskich zamieniliśmy Księżyc na olimpijską Boginię księżyca - Artemidę, a Słońce na Apollina. Do tego szkieletu przypisaliśmy pozostałych Bogów, według następującej logik:
W oparciu o mitologiczne związki małżeństwa z Zeusem czcimy Herę
Zgodnie ze starożytną tradycją razem z Hermesem czcimy Hestię - ta para opiekowała się życiem w ramach domostwa i poza nim, każde domostwo było niejako rozpięte między tych dwoje Bóstwa.
Na innej zasadzie łączą się Demeter z Artemidą i Hefajstosa z Aresem - w doktrynie Salustiosa pierwsze dwie Boginie należą do kategorii dawczyń życia i reprezentują pierwiastek kobiecy. Hefajstos zaś z Aresem, czczeni w kolejnym dniu wyrażają pierwiastek męski w pokojowej i wojowniczej formie. Saturna w naszym układzie zastępujemy Dionizosem, Bogiem czczonym przez nas szczególnie w sobotę - w naszej kulturze jest to też dzień wyjątkowo sprzyjający typowym dla tego Boga aktywnościom, zbliżającym go do karnawałowego charakteru Kronii/Saturnalii. Dzień ten będzie w naszym kalendarzu dzielił z Posejdonem. Dionizos przybywał morzem, wiele mitów przedstawia go właśnie na morzu. Ale nie tylko morze łączy obu Bogów - także żywiołowa czasem nawet dzika natura.
Tym samym mamy następujący układ dni tygodnia:
poniedziałek - Artemida i Demeter
wtorek - Ares i Hefajstos
środa - Hermes i Hestia
czwartek - Dzeus i Hera
piątek - Afrodyta
sobota - Dionizos i Posejdon
niedziela - Apollo i Atena
Święta
Nie jesteśmy obywatelami żadnego ze starożytnych polis, dlatego nie widzimy powodu, aby przyjmować święta wyłącznie jednego z nich. Całość tradycji helleńskiej traktujemy zatem jako wielką skarbnicę, z której współczesny wyznawca Bogów Olimpijskich może czerpać. Konsekwentne czerpanie z jednej tylko tradycji jest o tyle również trudne, że nasza o nich wiedza jest cząstkowa i o wielu świętach niewiele wiemy. Często nie znamy ich przebiegu ani miesiąca występowania. Z tego powodu wielu współczesnych hellenistów decyduje się na przejęcie najlepiej zachowanego kalendarza ateńskiego (*). Z naszego punktu widzenia podstawową wadą tego kalendarza jest to, iż był to kalendarz ludu rolniczego, z dominacją świąt Dionizosa i Demeter, przez co niezbyt odpowiada współczesnym warunkom w jakich większość z nas żyje. Sądzimy, że w kalendarzu świąt winna się wyrażać podstawowa zasada naszej teologii: zrównoważenia Bogów. Stąd dla każdego z Bóstwa przejęliśmy po jednym święcie, takim którego wymowa pozostaje najbardziej aktualna i wyrazista. Wyjątkiem jest Dionizos - który z racji nie posiadania własnego miesiąca czczony jest wielokrotnie w ciągu roku, choć święta te nie są obchodzone tak uroczyście jak inne święta główne pozostałych Bogów.